Ευρωπαϊκά Εκπαιδευτικά Προγράμματα Προαγωγής Ψυχικής Υγείας

Η Προαγωγή της Ψυχικής Υγείας (ΠΨΥ) μπορεί να θεωρηθεί ως μια από τις σημαντικότερες ανάγκες της παγκόσμιας κοινότητας για την επόμενη δεκαετία.  Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέχρι το 2020, η κατάθλιψη προβλέπεται να είναι η συχνότερη ασθένεια στον ανεπτυγμένο κόσμο, ενώ οι ψυχικές διαταραχές γενικότερα, αναμένεται να αποτελέσουν μια από τις συχνότερες αιτίες θανάτου, καθώς και την αιτία για το 15% των αναπηριών. Το άμεσο και το έμμεσο κόστος των υπηρεσιών υγείας παγκοσμίως, θα αυξηθεί κάθετα.

Η ΠΨΥ, εξ ορισμού, αναφέρεται στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων και στάσεων του ανθρώπου ώστε, να αξιοποιεί το  ατομικό του δυναμικό για την προστασία, διατήρηση και βελτίωση της ψυχοσωματικής του υγείας καθώς και της ποιότητας της ζωής του. Στην κλινική ιατρική πράξη η ΠΨΥ αναφέρεται στην ανάγκη αντιμετώπισης του ασθενούς ως υγιούς ατόμου που νοσεί και όχι σαν απρόσωπου φορέα μιας νόσου.

Η εκπαίδευση του γενικού πληθυσμού σε θέματα ΠΨΥ θεωρείται ζήτημα ιδιαίτερης σημασίας. Μέσω αυτής, τίθεται σε προτεραιότητα η επίτευξη στόχων που αφορούν στην δημόσια υγεία, αλλά και στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ατόμου. Αυτό εκφράζεται και στην «Πράσινη Βίβλο», που προτάθηκε τον Οκτώβριο του 2005, από τον Επίτροπο Δημόσιας Υγείας της Ε.Ε, κ. Μ. Κυπριανού και αναφέρεται στη «Βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού: Προς μια στρατηγική σχετικά με την ψυχική υγεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση». Η ΠΨΥ αποτελεί το μέσο για τη γνωστοποίηση στο ευρύ κοινό της επικράτησης  των ψυχικών διαταραχών και την περιγραφή της σχετικής ψυχοπαθολογίας αλλά μπορεί επίσης να συμβάλλει στην έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπισή τους. Η αποφυγή του στιγματισμού και των διακρίσεων προάγεται σημαντικά μέσω της εκπαίδευσης των φορέων της κοινότητας.

Είναι σημαντικό, επομένως, τα εκπαιδευτικά προγράμματα ΠΨΥ να στοχεύουν στην εξειδικευμένη εκπαίδευση λειτουργών υγείας, αλλά και προσώπων που έχουν αναλάβει καθοριστικούς ρόλους στη κοινότητα, ώστε να μπορούν να μεταδώσουν  τα κατάλληλα μηνύματα και να συμβάλλουν στην προαγωγή της ψυχικής υγείας του γενικού πληθυσμού.

Η εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε διαφορετικές ομάδες επαγγελματιών (όπως, πολιτικοί, διπλωμάτες, δημοσιογράφοι, επαγγελματίες υγείας, δικαστές, αξιωματικοί του στρατού και της αστυνομίας, εκπαιδευτικοί, κληρικοί  κ.ά.), που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την ψυχική υγεία, έχει ως στόχο  την απόκτηση των σχετικών με τη προαγωγή της ψυχικής υγείας ικανοτήτων, ώστε οι επαγγελματίες αυτοί να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν έγκαιρα και να ελαχιστοποιούν τους παράγοντες κινδύνου, καθώς και να συμβάλλουν στην βελτίωση των περιβαλλοντικών και κοινωνίκο-πολιτιστικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία. Η εκπαίδευση αυτή  θεωρείται θεμελιώδους αξίας ώστε να ενισχυθούν οι θετικές συνιστώσες της ψυχικής υγείας.

Προκειμένου να προαχθούν οι βασικοί στόχοι της ΠΨΥ στην Ευρώπη, η Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΨΚΠΑ) σε συνεργασία με το Institute of Psychiatry, Section of Primary Care Mental Health, King’s College, London, και τον Βρετανικό Οργανισμό Educational Trust for Health Improvement through Cognitive Strategies (E.T.H.I.C.S), έχουν ξεκινήσει ήδη από το 2002 την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Τα προγράμματα αυτά αποσκοπούν στην κάλυψη των αναγκών για ενημέρωση και εκπαίδευση και ταυτόχρονα  αναδεικνύουν τις αρχές που διέπουν την ΠΨΥ. Τα περισσότερα από τα προγράμματα αυτά προέρχονται από τον χώρο της  A.P.H (Axiological Promotion of Health) του Βρετανικού Οργανισμού  E.T.H.I.C.S (2003) και είναι προσαρμοσμένα στις κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες της χώρας εφαρμογής (Ελλάδα).

Για το ακαδημαϊκό έτος 2005-2006 η προσαρμογή της δομής και του περιεχομένου της εκπαίδευσης που υλοποιείται στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΨΚΠΑ), έγινε από  μέλη της Κλινικής, Αν. Καθηγητή Β. Τομαρά, Επ. Καθηγήτρια Μ. Μαλλιώρη και τη Λέκτορα Μ. Κοκκώση, με την συντονιστική εποπτεία του Καθ. Κ. Σολδάτου, Διευθυντή της ΨΚΠΑ. Οι εισηγήσεις των  μαθημάτων γίνονται από το επιστημονικό προσωπικό της Κλινικής, αλλά και από επιστήμονες του ευρύτερου χώρου των ειδικών της ψυχικής υγείας.

Δρ Μ. Σ. Βασιλειάδου

Επιστημονικός Υπεύθυνος